واژه خانواده احساسات مختلفی را در قلب و ذهن ایجاد می‌کند. باید نگاه‌های کلیشه‌ای را کنار گذاشت و پذیرفت که همیشه خانواده بستر امن و شادی برای زندگی نیست. در بعضی از موارد، تجربه‌های ناخوشایند زیستن در کنار افرادی آزاردهنده با رفتارهای سمی، چیزی فراتر از دلخوری و ناامیدی است. زندگی‌کردن با آدم های سمی و آزاردهنده می‌تواند استرس و اضطراب را بخشی جدایی‌ناپذیر از وجود هر فرد کند. اما افراد سمی و خانواده ناخوشایند دقیقا چه ویژگی‌هایی دارند؟ تشخیص چنین چیزی سخت است. دست‌کم تا زمانی که با خانواده‌تان زندگی می‌کنید، تشخیص سمی‌بودن افراد کمی دشوار خواهد بود.
به کودکی‌هایتان سفر کنید
بسیاری از افراد تا زمانی که به بزرگ‌سالی نرسند، تأثیر خانواده بر زندگی و روانشان را درک نخواهند کرد. اما واقعیت این است که نقش خانواده و اثرات آن بر زندگی همه ما بسیار بیشتر از آن خواهد بود که به نظر می‌رسد. گاهی ناخوشی‌ها و وقایع بدی در مسیر زندگی یک خانواده رخ می‌دهد. این مسئله باعث می‌شود که واژه خانواده در ذهن اعضای آن، تداعی‌کننده احساسات منفی باشد.
پس همان‌قدر که این واژه می‌تواند بار و احساسی مثبت در ذهن و قلب افراد ایجاد کند، امکان دارد که خاطرات و حس‌های نامطلوبی هم به همراه بیاورد. شاید هم با شنیدن نام خانواده، آمیزه‌ای از هر دوی این احساسات در افراد شکل بگیرد. اگر دوست دارید که زندگی خانوادگی‌تان را مرور کنید و ببینید که خانواده برایتان دقیقا چه معنایی دارد و آیا در محیطی نامناسب با افراد سمی بزرگ شده‌اید و حتی همچنان خانواده‌تان چنین ویژگی‌هایی دارند یا نه، باید با مشخصات محیط و افراد سمی بیشتر آشنا شوید.
نشانه‌های زیر را بخوانید تا بفهمید کدام‌یک از رفتارهای اعضای خانواده، سمی بوده است.
۱. خانواده از شما استانداردهای غیرمعقولی انتظار داشته‌اند
اعضای خانواده گاه‌به‌گاه نقش‌های مختلفی بر عهده می‌گیرند تا به شیوه‌های متنوعی به یکدیگر کمک کنند. هر خانواده‌ای همیشه انتظاراتی از اعضای خود دارد. برای مثال، بعضی از خانواده‌ها به فرزندانشان یاد می‌دهند که در شستن ظرف‌های غذا کمک کنند یا از خواهر و برادرهای کوچکشان مراقبت کنند.
این انتظارات معقول است اما تا زمانی که مزاحم بازی، انجام تکالیف مدرسه و استراحت کودک نشوند. اگر شما در خانواده‌ای سمی بزرگ شده باشید، خواسته‌ها و انتظارات غیرمعقولی از شما داشته‌اند، مثلا:
- وظیفه نگهداری از خواهر و برادرهای کوچک‌تر به‌طور کامل بر دوش شما بوده است؛
- رسیدگی به اموری مانند آشپزی یا کارهای دیگری که برای کودک راحت نیست، بر عهده شما بوده است؛
- در مسائل مربوط به بزرگ‌سالان، از شما انتظار هم‌دردی و همراهی احساسی داشته‌اند.
۲. در خانواده از شما سخت‌گیرانه انتقاد می‌شده است
در همه خانه‌ها، والدین گاهی از فرزندانشان انتقاد می‌کنند. اما این نقدها تا زمانی مشکل‌زا نیست که سازنده باشند و به رفتارهای کودک معطوف باشند.
گاهی‌اوقات، انتقادکردن از کودک حالت تخریب شخصیت او را دارد و به‌جای اینکه باعث اصلاح رفتارهای اشتباهش شود، او را تحقیر می‌کند. این‌گونه احساس دوست‌نداشتنی‌بودن را در فرد به وجود می‌آورد.
۳. در خانواده به رفع نیازهایتان توجه نشده است
هیچ‌کسی بی‌نقص نیست. همه والدین اشتباهاتی در تربیت کودک و بزرگ‌کردن فرزندان دارند؛ مثلا گاهی دچار مشکلات اقتصادی می‌شوند یا در انجام وظایفشان اختلالی ایجاد می‌شود؛ اما بعضی از نیازهای فرزندان در دسته نیازهای ضروری قرار می‌گیرد و خانواده باید آنها را رفع کند:
- ایجاد نظم و مقررات در خانه و محبت به فرزندان؛
- ایجاد مرزها و چارچوب‌هایی در خانه برای مدیریت بهتر اوضاع؛
- ایجاد رفاه برای فرزندان و مراقبت از سلامتی آنها؛
- توجه به تحصیل و آموزش فرزندان؛
- برطرف‌کردن نیازهای پایه مانند خوراک و لباس.
اگر در خانواده‌ای به این نیازها توجه نشود، یعنی محیط خانواده بسیار ناسالم و اعضای آن افرادی سمی هستند.
به این نکته هم توجه کنید
از سوی دیگر، والدینی که بیش از حد از کودکان خود مراقبت و محافظت می‌کنند، موجبات رشد و تربیت نادرست آنها را فراهم می‌کنند.
اعضای خانواده باید از نظر احساسی و عملکردی، استقلال را تجربه کنند. داشتن فضای خصوصی برای ابراز احساسات یا انجام فعالیت‌های مستقل ضرورت دارد. این استقلال به رشد کودک کمک شایانی می‌کند.
۴. برخوردها و ارتباطات اخیرتان با خانواده خوشایند نیست
اگر شک دارید که اعضای خانواده‌تان افرادی سمی هستند یا خیر، به احساستان بعد از معاشرت و ارتباط با همه یا یکی از اعضای خانواده دقت کنید. اگر بعد از معاشرت با عضو یا اعضایی از خانواده احساسات خوشایندی در شما شکل نمی‌گیرد، یعنی به‌احتمال‌زیاد در خانواده‌ای سمی قرار دارید.
این موضوع را با بازبینی معاشرت‌های اخیر یا دوران کودکی‌تان متوجه خواهید شد. برای کشف وضعیت به موارد زیر هم توجه کنید:
- اگر در معاشرت با خانواده احساس می‌کنید که ابعاد مهم زندگی‌تان مانند روابط و تصمیم‌های شغلی‌تان مدام کنترل می‌شود، خانواده‌ای سمی دارید. این نوع کنترل‌کردن معمولا با نقاب حمایت و محبت انجام می‌شود.
- اگر احساس عشق، احترام یا مهربانی را در معاشرت با خانواده احساس نمی‌کنید، باز هم یعنی خانواده‌ای سمی دارید. خانواده‌های معمولی و سالم هم اختلاف‌نظرهایی دارند؛ ولی در نهایت به هم محبت می‌کنند و عشق می‌ورزند. اما در خانواده‌ای سمی، افراد تحقیر می‌شوند؛ مثلا تمسخر و کوچک‌شمردن تصمیمات یکدیگر در خانواده، نشانه‌ای از سمی‌بودن آن محیط و اعضایش است. یکی دیگر از نشانه‌های خانواده سمی تخریب عزت نفس و سوءاستفاده از ضعف‌های یکدیگر است.
برای مطالعه ادامه این مقاله روی اینجا کلیک کنید.
