کاهش وزن ناگهانی، و یا از دست دادن وزن بدون هیچ تلاشی، می‌تواند باعث نگرانی شود و ممکن است ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد. یک قاعده‌ی کلی در مورد مراجعه به پزشک در هنگام کاهش وزن وجود دارد، اگر مقدار قابل توجهی از وزن‌تان (بیش از ۵ درصد از وزن) را در طی ۶ تا ۱۲ ماه از دست بدهید، ملاقات با پزشک الزامی است. علاوه بر این، در صورت داشتن علائم دیگری، آن‌ها را یادداشت کنید تا در موردشان با دکترتان صحبت کنید.
دلایل کاهش وزن ناگهانی
به یاد داشته باشید، همه‌ی کاهش وزن‌ها، جدی نیستند و لاغر شدن پس از یک تغییر در زندگی و یا اتفاق استرس زای طبیعی است. با این حال، کاهش وزن ناگهانی ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری‌های پزشکی زیر باشد:
1. از دست دادن عضله
از دست دادن عضلات می‌تواند منجر به کاهش وزن ناگهانی شود که علامت اصلی آن، ضعف عضلانی است و حتی ممکن است یکی از اندام هایتان کوچک تر از دیگری به نظر برسد. بدن از توده چربی و توده بدون چربی شامل استخوان، عضلات، و آب ساخته شده است. اگر دچار تحلیل عضلانی شوید، وزن تان نیز کاهش پیدا خواهد کرد. این مسئله زمانی اتفاق می‌افتد که برای مدت زمان طولانی از عضلات تان استفاده نکنید. تحلیل عضلانی بیش تر در افرادی شایع است که ورزش نمی‌کنند، دارای مشاغل پشت میز کار هستند و یا زمان زیادی را در رخت خواب به سر می برند. به طور کلی، ورزش و تغذیه‌ی مناسب روند از دست دادن عضلات را معکوس می کند.
سایر علل از دست دادن عضلات عبارتند از:
- جراحات، مانند شکستگی استخوان ها
- افزایش سن و پیری
- سوختگی
- سکته مغزی
- آرتروز
- آرتریت روماتوئید (رماتیسم)
- پوکی استخوان
- مولتیپل اسکلروزیس
- آسیب‌های عصبی
2. پر کاری تیروئید
هیپرتیروئیدیسم یا پر کاری تیروئید، وضعیتی است که غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئیدی تولید می‌کند. این هورمون بسیاری از فعالیت‌های بدن از جمله متابولیسم و سوخت و ساز بدن را کنترل می‌کنند. اگر غده تیروئید بیش از حد فعال باشد، به سرعت کالری می سوزانید، حتی اگر اشتهای خوبی داشته باشید که نتیجه‌ی آن می تواند کاهش وزن ناگهانی باشد. درمان پرکاری تیروئید بستگی به سن و شدت علائم دارد. به طور کلی، هیپرتیروئیدیسم با داروهای ضد تیروئید، ید رادیواکتیو، بتا بلوکرها یا جراحی درمان می شود.
سایر علائم هیپرتیروئیدیسم عبارتند از:
- ضربان قلب نامنظم و سریع
- اضطراب
- خستگی
- عدم تحمل گرما
- مشکلات خواب
- لرزش دست
- دوره‌های قاعدگی خفیف و کوتاه در زنان
علل احتمالی هیپرتیروئیدیسم عبارتند از:
- بیماری گریوز
- تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
- مصرف بیش از حد ید
- مصرف بیش از حد داروهای تیروئیدی
3. آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به پوشش مفاصل حمله کند و منجر به التهاب شود. التهاب مزمن می‌تواند سوخت و ساز بدن را افزایش دهد و به طور کلی موجب کاهش وزن ناگهانی شود. علائم آرتریت روماتوئید شامل تورم و درد در مفاصل است. معمولا مفاصل یکسان در دو طرف بدن را تحت تاثیر قرار می دهند. در صورت ابتلا به آرتریت روماتوئید، اگر یک ساعت یا بیشتر مفاصل خود را حرکت ندهید، ممکن است احساس خشکی سفتی داشته باشید. درمان آرتریت روماتوئید معمولا با دارو شروع می شود، این داروها عبارتند از: داروهای ضد رماتیسمی، کورتیکواستروئیدها، داروهای بیولوژیک و مهارکننده‌های کیناز.
علت دقیق آرتریت روماتوئید ناشناخته است اما ممکن است با موارد زیر مرتبط باشد:
- سن
- ژنتیک
- تغییرات هورمونی
- سیگار کشیدن
- در معرض دود سیگار بودن
- چاقی
4. دیابت
یکی دیگر از دلایل کاهش وزن ناگهانی دیابت نوع ۱ است. در دیابت نوع ۱ سیستم ایمنی بدن به سلول‌های پانکراس که انسولین تولید می‌کنند، حمله می‌کند. بدون انسولین، بدن نمی‌تواند از گلوکز برای تولید انرژی استفاده کند و این موضوع باعث بالا رفتن قند خون می شود. کلیه‌ها گلوکز استفاده نشده را از طریق ادرار دفع می کنند و همراه با گلوکز، کالری نیز دفع می شود. درمان دیابت نوع ۱ شامل انسولین، نظارت بر قند خون، تغییرات رژیم غذایی و ورزش است.
دیابت نوع ۱ باعث مشکلات زیر نیز می‌شود:
- تکرر ادرار
- کم شدن آب بدن
- خستگی
- تاری دید
- تشنگی بیش از حد
- گرسنگی بیش از حد
5. افسردگی
کاهش وزن ممکن است یک عارضه‌ی جانبی از افسردگی باشد. افسردگی به عنوان احساس غم و ناراحتی، احساس از دست دادن، سردرگمی، یا احساس پوچی برای حداقل دو هفته تعریف می‌شود. این احساسات با فعالیت‌های روزانه، مانند رفتن به محل کار یا مدرسه ممکن است تداخل ایجاد کند. افسردگی بر قسمت‌هایی از مغز که مسئول کنترل اشتها هستند، تاثیر می‌گذارد. افسردگی می تواند باعث کاهش اشتها و در نهایت کاهش وزن شود. در بعضی افراد افسردگی می تواند اشتها را افزایش دهد. علائم افسردگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است. رفتار درمانی، روان درمانی، و داروهای ضد افسردگی برای درمان افسردگی استفاده می شوند.
سایر علائم افسردگی عبارتند از:
- غم و اندوه ثابت
- از دست دادن علاقه به سرگرمی و تفریحات
- انرژی کم
- تمرکز ضعیف
- خواب بیش از حد کم و یا بیش از حد زیاد
- افکار مرگ یا خودکشی
- تحریک پذیری و کج خلقی
6. بیماری التهابی روده
کاهش وزن ناگهانی ممکن است نشانه‌ای از بیماری التهابی روده (IBD) باشد. بیماری التهابی روده، یک اصطلاح است که شامل چندین اختلال التهابی مزمن دستگاه گوارش می‌باشد. دو نوع رایج بیماری التهابی روده شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است. التهاب مزمن روده بدن را در یک وضعیت کاتابولیک قرار می‌دهد، بدان معنی که بدن به طور مداوم از انرژی استفاده می کند. بیماری التهابی روده در عملکرد گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) اختلال ایجاد می‌کند که نتیجه‌ی آن شامل کاهش اشتها و کاهش وزن است. این علائم با مصرف برخی مواد غذایی خاص تحریک می شوند. اگر شما مبتلا به IBD هستید، ممکن است در خوردن غذا، تردید و اجتناب کنید. درمان بیماری التهابی روده معمولا شامل پشتیبانی تغذیه ای، دارو و در برخی موارد جراحی است.
دیگر علائم بیماری التهابی روده عبارتند از:
- اسهال
- دل درد
- نفخ
- مدفوع خونی
- خستگی
7. بیماری انسدادی مزمن ریه
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یک بیماری ریوی پیشرونده است که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه، هر دو بیماری را دارند. آمفیزم به آهستگی، به کیسه‌های هوایی موجود در ریه‌ها آسیب می‌رساند، و نفس کشیدن را سخت می‌کند. برونشیت مزمن باعث التهاب راه های هوایی که هوا را به ریه ها می رساند می شود. این روند باعث ایجاد خلط، سرفه و مسائل و مشکلات تنفسی می شود. بیماری انسدادی مزمن ریه اولیه، خفیف است. بیماری انسدادی مزمن ریه در مراحل پیشرفته تر می تواند باعث کاهش وزن شود. تنفس سخت باعث سوختن کالری زیادی می شود. به گفته کلینیک کلیولند، یک فرد مبتلا به بیماری انسدادی مزمن نسبت به یک فرد سالم و بدون بیماری انسدادی مزمن ریه، ممکن است به ۱۰ برابر کالری بیشتر برای نفس کشیدن نیاز داشته باشد. همچنین همزمانی غذا خوردن و نفس کشیدن، می تواند مشکل باشد. برخی افراد ممکن است علائمی را نشان ندهند، اما علائمی که ممکن است ظاهر شوند عبارتند از:
- تنگی نفس
- خستگی
- تنگی قفسه‌ی سینه
- سرفه‌ی خفیف، با یا بدون مخاط
8. اندوکاردیت
اندوکاردیت به معنای التهاب پوشش داخلی قلب (اندوکارد) می‌باشد. هنگامی که میکروب‌ها (به طور کلی باکتری ها) وارد جریان خون می‌شوند و در قلب تجمع پیدا می کنند، اندوکاردیت ایجاد می شود. اکثر افراد مبتلا به اندوکاردیت تب دارند و ممکن است با کاهش اشتها نیز همراهی داشته باشد. افزایش دمای بدن باعث افزایش سوخت و ساز و سوختن چربی بدن می شود که سبب کاهش وزن می گردد. وقوع اندوکاردیت در قلب‌های سالم نادر است، و با احتمال بیشتری در افرادی که دارای دریچه های قلب آسیب دیده، دریچه های قلب مصنوعی یا نقایص فلبی مادرزادی هستند، رخ می دهد. درمان اندوکاردیت شامل مصرف آنتی بیوتیک و جراحی است.
سایر علائم اندوکاردیت عبارتند از:
- سوفل قلبی
- سرفه، با یا بدون خون
- درد شکم
- درد قفسه‌ی سینه
- دشواری در تنفس
- عرق شبانه
- کمر درد
- سردرد
- لکه‌های قرمز یا بنفش بر روی پوست
9. بیماری سل
یکی دیگر از علل کاهش وزن نامعلوم، سل (TB) است که یک بیماری مسری است که معمولا بر ریه‌ها اثر می‌گذارد. سل توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. کاهش وزن و کاهش اشتها علایم اصلی بیماری سل هستند، اما دلایل سل به طور کامل شناخته نشده است. سل از طریق هوا منتقل می شود. شما می توانید بدون بیمار شدن سل را دریافت کنید. اگر سیستم ایمنی بدن بتواند با عامل سل مبارزه کند، باکتری غیر فعال خواهد شد. این وضعیت به نام سل نهفته شناخته می شود که با گذشت زمان، می تواند به سل فعال تبدیل شود. سل است که معمولا با یک دوره آنتی بیوتیک برای شش تا نه ماه درمان می شود.
علائم سل عبارتند از:
- سرفه شدید که ۳ هفته یا بیشتر طول می‌کشد.
- درد قفسه‌ی سینه
- سرفه‌ی خونی یا خلطی
- خستگی
- عرق شبانه
- لرز
- تب
برخی از افراد در معرض خطر ابتلا به سل فعال هستند. این افراد شامل کسانی می‌شود که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، به خصوص کسانی که دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- وزن کم بدن
- اختلال مصرف مواد
- دیابت
- سیلیکوزیس
- سرطان خون
- بیماری هوچکین
- اچ آی وی
- پیوند عضو
10. سرطان
سرطان یک عبارت کلی برای بیماری‌هایی است که باعث تقسیم و گسترش سریع سلول‌های غیر طبیعی می‌شود. بر اساس نظریه انجمن سرطان آمریکا، یکی از اولین نشانه های سرطان از دست دادن وزن غیر قابل توضیح، به میزان ۱۰ پوند یا بیشتر است. کاهش وزن بیشتر در سرطان پانکراس، ریه، معده و مری معمول است. سرطان التهاب را افزایش می‌دهد و این التهاب باعث تحلیل عضلات می شود و هورمون های تنظیم کننده اشتها را نیز مختل می کند. یک تومور در حال رشد ممکن است باعث افزایش انرژی در حال استراحت (مقدار انرژی که بدن در حالت استراحت مصرف می کند)شود. بسیاری از بیمار‌ها می توانند این علائم را ایجاد کنند. گاهی اوقات، سرطان هیچ علامتی ندارد. درمان سرطان، بستگی به نوع سرطان دارد. درمان های معمول عبارتند از: جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی و ایمونوتراپی (استفاده از سلول های بنیادی).
علائم اولیه سرطان شامل موارد زیر است:
- تب
- خستگی
- درد
- تغییرات پوستی
11. بیماری آدیسون
بیماری آدیسون زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن به غدد فوق کلیه حمله کند و باعث شود غدد فوق کلیه قادر به ایجاد هورمون‌های کافی مانند کورتیزول و آلدوسترون نباشند. کورتیزول بسیاری از عملکرد‌ها از جمله متابولیسم و اشتها را تنظیم می‌کند. سطح پایین کورتیزول ممکن است منجر به بی اشتهایی و کاهش وزن شود. بیماری آدیسون نادر است و تقریبا ۱ در ۱۰۰۰۰۰ نفر در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می دهد. درمان شامل داروهایی است که غده فوق کلیه را تنظیم می کنند.
علائم دیگر بیماری آدیسون عبارتند از:
- فشار خون پایین
- خستگی مزمن
- ضعف عضلانی
- هوس نمک
- هیپرپیگمانتاسیون
12. نارسایی احتقانی قلب
کاهش وزن از عوارض نارسایی احتقانی قلب (CHF) است. نارسایی احتقانی قلب، وضعیتی است که قلب نمی‌تواند به اندازه‌ی کافی از خون پر شود، یا وضعیتی که قلب می‌تواند خون را با نیروی کافی پمپ کند، یا هر دو مورد. نارسایی احتقانی قلب ممکن است یک یا هر دو طرف قلب را تحت تاثیر قرار دهد. اگر شما دارای نارسایی احتقانی قلب هستید، سیستم گوارش شما نمی تواند خون کافی دریافت کند و می‌تواند به تهوع و احساس سیری زودرس منجر شود. علاوه بر این، ممکن است تنفس هنگام غذا خوردن دشوار باشد. التهاب در بافت‌های آسیب دیده قلب، سوخت و ساز بدن را نیز افزایش می دهد و سبب کاهش وزن ناگهانی می شود. داروهای متعددی برای درمان نارسایی احتقانی قل وجود دارد، از جمله مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، بتا بلوکرها و دیورتیک ها. در برخی موارد ممکن است جراحی ضروری باشد.
علائم نارسایی احتقانی قلب عبارتند از:
- تنگی نفس
- سرفه مداوم
- ورم
- خستگی
- ضربان قلب سریع
از دیگر دلایل کاهش وزن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری سلیاک
- تغییرات در رژیم غذایی یا تغییرات در اشتها
- تغییرات در حس بویایی
- تغییرات در حس چشایی
- بیماری کرون
- دمانس (جنون)
- مشکلات دندانپزشکی
- نارسایی قلبی
- اچ آی وی / ایدز
- هیپرکلسمی (کلسیم بالا)
- هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید)
- مصرف بعضی داروها
- بیماری پارکینسون
- زخم معده
- سوء مصرف مواد (الکل، کوکائین)
- کولیت اولسراتیو (یک نوع بیماری التهابی روده)
در مقایسه با زنان، مردان دارای نرخ بالاتری در ابتلا به بیماری‌های زیر هستند:
- اندوکاردیت
- سرطان پانکراس
- سرطان ریه
زنان در معرض خطر بیش تری برای ابتلا به COPD هستند. زنان همچنین ۲ تا ۱۰ بار بیشتر احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید و ۲ تا ۳ برابر بیشتر احتمال ابتلا به RA را دارند.
